ఒక్క మహాలింగనంతో

నా తొలికవిత్వం నుంచి 45 కవితల ఇంగ్లిషు అనువాదాల్ని Song of My Village: Selected Poems 1982-1992 పేరిట మొన్న పుస్తకంగా విడుదల చేసినప్పుడు మిత్రులు న్యాయపతి శ్రీనివాసరావు ‘వాసు’ ఇలా రాసారు:

మీరు ప్రకటిస్తున్న మీ స్వీయానువాదాలు ఎంతో బాగుంటున్నాయి. మీ “నిర్వికల్ప సంగీతం” మీద నేను లోగడ రాసిన వ్యాసంలో (ఈమాట, మే 2017) ఇలా అన్నాను: “భద్రుడు అశేష ప్రతిభావంతంగా రాసిన తదుపరి కావ్యాలైన ‘ఒంటరి చేల మధ్య ఒక్కత్తే మన అమ్మ’, ‘పునర్యానం’ వంటి మహాకావ్యాలకు బీజం నిర్వికల్పసంగీతం లోనే ఉంది.”

ఇప్పుడు మళ్ళీ అంటున్నాను, మీ రెండో కవితా సంపుటి, “ఒంటరిచేల మధ్య ఒక్కత్తే మన అమ్మ” తెలుగు కవిత్వ చరిత్రలో శ్రీశ్రీ “మహాప్రస్థానం” తరువాత అంతటి గొప్ప కవితా సంపుటి అని. మీరే కనుక రాయకపోయి ఉంటే, తెలుగు పాఠకులింకా అస్పష్టత చుట్టూనూ, ఏకాంతపు చీకాకుల personal cells & private hellsలోనూ కొట్టుమిట్టాడుతూ ఉండేవారు. శ్రీశ్రీ కవితకు గేయరూపంతో శబ్దపుష్టితో విప్లవసిద్ధాంతం మీద విశ్వాసంతో ప్రాణం పోసినట్టే, మీరు ఈ కాలానికి తగ్గట్టుగా మళ్ళీ పంటచేలనూ, గాయత్రినీ స్తుతిస్తూ ఎండిన కళ్ళకొక తప్తాశ్రుకణాన్నిచ్చారు. ఆకలి కేకల ఏకాంతం శ్రీశ్రీ చేత “కవితా ఓ కవితా” రచింపజేస్తే, శరభవరాన్నొదిలి హైదరాబాద్ చూసిన మీ nostalgia, మీ సత్యాన్వేషణేచ్ఛా కలిసి మీచేత అనుభూతి చుక్కానిగా జీవనసాగరతరణోపాయంగా ద్వైదీభావనలు DNA strands లాగ ఏకీభూతమైన రహస్యం “హైదరాబాద్: రెండు పద్యాలు”లో బయల్పెట్టాయి. నేను ఆ రెండో సంపుటి రెండో ముద్రణకై చూస్తున్నాను. అసలు మీ complete works రావాలి.

ఆయనకు ధన్యవాదాలు చెప్పుకుంటూ, ‘ఒంటరి చేల మధ్య ఒక్కత్తే మన అమ్మ’ సంపుటినుంచి చివరి కవిత ఇక్కడ పంచుకుంటున్నాను.

---

ఒక్క మహాలింగనంతో

ఒక్కరోజులో ఎవరూ
ప్రజలకు చేరువ కాలేరు.

ఒక్క గాఢాతిగాఢమైన
నిర్ణయంతోనో
కఠోరమయిన ప్రతిజ్ఞతోనో
దహించివేసే ద్వేషంతోనో
పగతోనో, పరాక్రమంతోనో
నువ్వు ప్రజలకోసం
ఉద్యమించగలవు-కానీ
చేరువ కాలేవు.

తీవ్రాతితీవ్రమైన
ఖండనలతోనో, దూషణలతోనో
శరసంధానంతోనో
శత్రుగర్భమృత్యు రహస్య చేదనంతోనో
నువ్వు ప్రజలకోసం
కడదాకా సంగ్రామించగలవు
కానీ, చేరువ కాలేవు.

ఒకే ఒక్కటనుకొనే ఏ ఒక్క మార్గంలోనూ
ఎవరూ ప్రజలకు చేరువ కాలేరు.

నిలువెల్లా గాయాలతో
నెత్తిన కంటకకిరీటంతో
హృదయం నిండా పొదివిన
పరిమళభరిత పుష్పాలతో
పరిహాసాల్తో, కన్నీళ్ళతో
మందహాసాల్తో
ఉదయాస్తమయాల ఉద్వేగాల్తో
రాత్రుల దిగుల్తో
ఒంటరితనంలో, సమ్మర్దంలో
కుడిఎడమలతో
నేత్రాలతో, వీనుల్తో
పాదాల్తో, హస్తాల్తో
పుస్తకాల్తో, పాశాల్తో
అంకుశాల్తో, ఇక్షుదండాల్తో
అనేక రోజుల తరబడి
అనేక జన్మల ఒడిదుడుకులమీంచి
అన్ని దిశలుగా
అనేక మార్గాల్లోంచి
సాధ్యమయ్యే ఒకే ఒక్క
మహాలింగనంతో తప్ప
ఒక్క రోజులో ఎవరూ
ప్రజలకు చేరువ కాలేరు.

1992

---

Not in a Single Day Nor in a Single Way

No one can draw close to the people
in a single day.

No one draws close with one resolute decision,
with a rigid vow,
with hatred that burns and with vengeance that sears,
or with valor alone.
With fiercest condemnations,
with darkest curses,
with bow strung and arrow set,
with knowing beforehand
the secret of the enemy’s death-
you can fight to the very end,
but you cannot draw close to the people.

By one path alone,
held as the sole truth,
no one can draw close to the people.

With wounds bleeding on your body,
thorns crowning your head,
flowers blooming fragrant in the heart-
with humor enduring and tears swelling,
with gentle smiles,
with the surge of dawn, the fade of dusk,
with the gloom of nights-
straying in solitude, surging with masses,
facing eyes, turning backs-
with walking feet and working hands,
with books that free, with noose that binds,
with goading strokes and sweetening canes-
day after day, over countless days,
through the tumult of many lives,
in all directions,
down countless paths-
only with one large embrace
that weaves all paths together
you can draw close to the people.

No one can draw close to the people
in a single way.

2025

---

Featured image courtesy: Rino Adamo via pexels.com

23-11-2025